Znamiona – usuwać czy nie usuwać?

Nie każdy pieprzyk oznacza czerniaka i nie każde znamię jest niebezpieczne. W przypadku jednak, gdy trudno nam je ukryć przed słońcem, są podatne na rozwój nowotworu lub po prostu nam przeszkadzają, warto je usunąć. Metodę usunięcia znamienia wybiera dermatolog na podstawie oględzin. Decyduje o tym kształt, kolor oraz ich potencjalna możliwość przekształcenia się w raka skóry.

Znamię jest wrodzoną nieprawidłowością rozwojową skóry. Niektóre znamiona ujawniają się dopiero później (tzw. znamiona nabyte). Znamiona wrodzone, ukazujące się zaraz po narodzinach, ma ok. 1 proc. noworodków. Większość znamion wrodzonych posiada na swojej powierzchni włosy, a ich potoczna nazwa to „myszka”.

fot. Wavebreak Media Ltd/bigstockphoto.com

Znamiona to nie tylko małe brązowe zmiany barwnikowe, lecz również rodzaj guza (nadmiernie rozwijające się komórkami) wywodzącego się z melanocytów, naczyń (znamię naczyniowe), gruczołu potowego, gruczołu łojowego, komórek naskórka (znamię naskórkowe, brodawka łojotokowa) itp. Kolor znamion może być różny – od barwy skóry, przez czerwony, brązowy czy niebieski, aż do czarnego. Wszyscy pacjenci ze znamionami powinni być pod kontrolą lekarza. Koniecznie należy udać się do specjalisty, gdy znamię zaczyna się powiększać, swędzieć, krwawić, łuszczyć się albo coś się z niego sączy.

Najpewniejszą metodą zapobiegania wystąpienia raka skóry, szczególnie u osób z licznymi znamionami dysplastycznymi, jest chirurgiczne usunięcie tych zmian. Znamiona atypowe, czyli dysplastyczne występują u 2-8% ludzi rasy białej i pojawiają się one najczęściej w okresie dojrzewania. Ocenia się je zgodnie z metodą ABCDE:

• A – asymetria,
• B – (z ang.border) – nieregularność granicy,
• C – (ang. color) – nierównomierna barwa znamienia,
• D – (ang. diameter), czyli średnica powyżej 5 mm,
• E – (z ang. elevation, enlergement), czyli wyniesienie i powiększanie się znamienia.

Często dermatolog dodatkowo posługuje się też dermatoskopem – urządzeniem, które przykłada się do znamion, oglądając je w 20-krotnym powiększeniu.

Znamiona spełniające kryteria ABCDE powinny być usuwane w poradni chirurgicznej. Tego rodzaju zabieg trwa 20-30 minut i wymaga zastosowania znieczulenia miejscowego. Po wycięciu zmiany z tzw. marginesem zdrowej skóry lekarz zakłada szwy i opatrunek. Wyniki histopatologiczne usuniętej zmiany dają później pewność co do jej rodzaju (wystąpienia komórek rakowych lub nie).

Innym sposobem usuwania znamion jest metoda laserowa, która w kilka minut usuwa plamy barwnikowe i te głębiej zakorzenione w skórze, nie powodując blizn (wiązka światła powoduje odparowanie znamienia powierzchniowo, następnie można też wyciąć głębokie zmiany i posłać je na badanie histopatologiczne; stosowane jest tu znieczulenie miejscowe).

Po tych zabiegach pacjent przez kilka kolejnych miesięcy nie może wystawiać pozabiegowego miejsca na bezpośrednie działanie promieni słonecznych oraz korzystać z solarium i sauny.